จอตาลอก (Retinal detachment)
เป็นภาวะฉุกเฉินทางตา เป็นอาการที่รุนแรงและส่งผลต่อการมองเห็น โดยเกิดขึ้นเมื่อจอตาแยกออกจากเนื้อเยื่อที่ยึดอยู่ภายใต้จอตา เมื่อเนื้อเยื่อเหล่านี้แยกออกจากจอตา จะทำให้จอตาไม่สามารถทำงานได้ตามปกติ และหากปล่อยไว้โดยไม่มีการรักษาก็จะส่งผลให้สูญเสียการมองเห็นในที่สุด
แบ่งตามสาเหตุ ได้ 3 ชนิด คือ
- จอตาลอกที่มีรูหรือรอยฉีกขาดที่จอตา เป็นชนิดที่พบบ่อยที่สุด อาจเกิดจากภาวะน้ำวุ้นตาเสื่อม อุบัติเหตุดวงตาได้รับความกระทบกระเทือนอย่างรุนแรง หรือเกิดจากจอตาบางจึงเกิดรูฉีกขาดของจอตา
- จอตาลอกที่เกิดจากการดึงรั้งโดยพังผืด พบในผู้เป็นเบาหวานขึ้นตาหรือในผู้ป่วยที่เคยได้รับอุบัติเหตุรุนแรงทำให้ตาทะลุหรือลูกตาแตก มีการอักเสบของวุ้นลูกตาหรือจอตาแล้วเกิดพังผืด
- จอตาลอกที่เกิดจากสารน้ำรั่วซึม หรือมีของเหลวสะสมอยู่ใต้ชั้นของจอตา พบในผู้ป่วยโรคคอรอยด์อักเสบ ผู้ป่วยที่มีความดันโลหิตสูงมากๆ และผู้ป่วยโรคไตวาย เป็นต้น
อาการของภาวะจอตาหลุดลอก
- มองเห็นแสงไฟ คล้ายฟ้าแลบ ในตาข้างเดียว หรือทั้งสองข้าง จะเห็นแสงไฟได้ชัดขึ้นในที่มืด
- มองเห็นจุดดำหรือฝุ่นเป็นเงา ลอยไปมานำมาก่อน
- มองเห็นภาพด้านข้างลดลง
- คล้ายมีม่านบดบังการมองเห็นบางส่วนหรือทั้งหมดของภาพ
สาเหตุของภาวะจอประสาทตาหลุดลอก
- การหดตัวและดึงรั้งของน้ำวุ้นที่อยู่กลางลูกตา จากภาวะน้ำวุ้นตาเสื่อม
- การกระทบกระเทือนที่ตา
- ภาวะการอักเสบในลูกตา
- ภาวะเบาหวานขึ้นจอตาที่มีการงอกผิดปกติของเส้นเลือด
ปัจจัยเสี่ยงที่ทำให้เกิดภาวะจอประสาทตาหลุดลอก
- มีสายตาที่สั้นมาก
- เคยมีจอตาลอกหลุดข้างใดข้างหนึ่งมาก่อน
- มีประวัติการหลุดลอกของจอตาในครอบครัว
- ภาวะเสื่อมของจอตาโดยเฉพาะจอตาเสื่อมชนิดแลตทิช
- เคยได้รับการผ่าตัดภายในลูกตา เช่นการผ่าตัดเปลี่ยนเลนส์เทียม หรือเคยได้รับการเลเซอร์ตารักษาภาวะเบาหวานขึ้นจอตามาก่อน
- เคยได้รับอุบัติเหตุรุนแรงที่ตา
- เคยอักเสบติดเชื้อบริเวณตามาก่อน
การรักษาภาวะจอตาหลุดลอก
- การยิงเลเซอร์บริเวณรอยฉีกในขาดของจอตา (Photocoagulation) ก่อให้เกิดความร้อนล้อมรอบบริเวณที่มีการฉีกขาด ทำให้เกิดแผลเป็น เชื่อมจอตาไว้ให้ติดกับผนังตาด้านหลัง จะทำในกรณีที่มีการหลุดลอกของจอตาเพียงเล็กน้อยเท่านั้น
- การฉีดแก๊สเข้าในลูกตา พร้อมกับจี้เลเซอร์เย็น (Cryopexy) บริเวณที่มีการฉีกขาดของจอตาเพื่อช่วยให้จอตาติดกับผนังตาด้านหลัง
- การผ่าตัดใส่ยางรัดลูกตา (Scleral buckling) เพื่อหนุนให้ผนังลูกตามาปิดพอดีกับรอยฉีกขาด
- การผ่าตัดวุ้นตาและใส่แก๊สในลูกตาหรือซิลิโคน เพื่อให้ทำการปิดรอยฉีกขาดและทำให้จอตาแนบสนิท
